Isixhosa First Additional Language Past Paper 1

IMIYALELO NENGCACISO

1.Eli phepha lemibuzo linamaCANDELO AMATHATHU angala:

ICANDELO A:Uvavanyo lokuqonda (30)

ICANDELO B:Ushwankathelo (10)

ICANDELO C:Izakhi nemigaqo yokusetyenziswa kolwimi (40)

2.Phendula YONKE imibuzo.

3.Qala ICANDELO NGALINYE kwiphepha ELITSHA. Krwela umgca ekupheleni kweCANDELO NGALINYE.

4.Nombola iimpendulo zakho ngokuchanekileyo ngokwendlela yokunombola esetyenzisiweyo kwiphepha lemibuzo.

5.Shiya umgca emva kwempendulo ngaNYE.

6.Qwalasela ngokukodwa upelo nolwakhiwo lwezivakalisi.

7.Iingcebiso malunga nolwabiwo lwexesha:

ICANDELO A:

ICANDELO B: ICANDELO C:

Imizuzu engama-50

Imizuzu engama-20 Imizuzu engama-50

8.Bhala ngokucocekileyo nangokucacileyo.

 

ICANDELO A: UVAVANYO LOKUQONDA UMBUZO 1

1.1

Funda esi sicatshulwa singezantsi uze uphendule imibuzo elandelayo.

ISICATSHULWA A

 

Jonga kumhlathi 1

1.1.1.Yintoni ifashoni ngokwalo mhlathi?(1)

1.1.2.Khetha impendulo echanekileyo kwezi zilandelayo.

Igama ‘libandakanya’ linika intsingiselo:

A.Yokukhalazela izinto

B. Yokwahluka kwezinto

C.Yokuncoma izinto

D .Yokuquka izinto (1)

Jonga kumhlathi 2

1.1.3Xela ukuba isisiphumo santoni ifashoni ngokwalo mhlathi.(1)

1.1.4

(a)Nika izinto ezifaniswayo kwisivakalisi esikrwelelwe umgca ngaphantsi.(1)

(b)Xela ukuba zifana njani ezi zinto.(1)

1.1.5Khetha impendulo echanekileyo kwizibiyeli:

Igama ‘ezinye’ kwibinzana … ‘ezinye zezo njongo’ … kumgca we-12

lisetyenziselwe ukuphuhlisa ukuba (zizo zonke/ayizizo zonke) iinjongo zefashoni ezenza oku kuxeliweyo.(1)

Jonga kumhlathi 3

1.1.6Xela okwenza ukuba ifashoni ifike idlule ngokwalo mhlathi.

(1)

1.1.7Nika izinto eziMBINI ifashoni esekelwe kuzo ngokwakumgca we-16.(2)

1.1.8Ngqina uluvo oluqulethwe sisivakalisi esibhalwe ngqindilili uluxhase.(2)

Jonga kumhlathi 4

1.1.9Yintoni ekhokelela abantu ukuba bathathe izigqibo ngefashoni?(1)

1.1.10.Siphuhlisa ntoni isakhi esikrwelelwe umgca ngaphantsi kwisivakalisi esilandelayo.

… phambi kokuba bazithathele izigqibo …(1)

1.1.11.Sebenzisa igama elinye endaweni yebinzana ‘nabatsala nzima’.(1)

Jonga kumhlathi 5

1.1.12.Xela ukuba isimelabizo soqobo u ‘lona’ esikrwelelwe umgca ngaphantsi sibhekisa entwenini.(1)

1.1.13.Nika ngeengongoma eziMBINI okubangela ukuba ibelulutsha oluthatha izigqibo ngokutshintsha kwefashoni ngokwalo mhlathi.(2)

Jonga kumhlathi 6

1.1.14.Cacisa ukuba okuthethwa  kulo  mhlathi kusixhasa  njani isihloko sesi sicatshulwa.(2)

Jonga kumhlathi 7

1.1.15.Xela umfanekiso-ngqondweni ofumaneka kwibinzana ‘babeyokoyoko yihombo’ kulo mhlathi.(1)

Jonga kumhlathi 8

1.1.16.Ingaba oku kuthethwa sisivakalisi esingazantsi kuyayiguqula indlela obucinga ngayo ngefashoni? Xhasa impendulo yakho.

Okubalulekileyo kukuba umntu makangawexulwa yiyo yonke into ekuthiwa yifashoni, aqiqe kuba zonke iifashoni zifika zidlule.(2)

Jonga kwitekisi yonke

1.1.17.Chaza injongo yombhali ngale tekisi.(2)

1.2

Funda lo mfanekiso ungezantsi uze uphendule imibuzo elandelayo.

ISICATSHULWA B: OKUBONWAYO

1.2.1.Chonga izinto zibeMBINI ezibonisa ukuba uJean isitayile sakhe seseli xesha.(2)

1.2.2.Chaza ukuba lo mfanekiso ulibonise njani ifuthe leminyaka kwifashoni.(2)

1.2.3Nika umyalezo oziswa ngulo mfanekiso.(2)

AMANQAKU ECANDELO A:30

ICANDELO B: USHWANKATHELO UMBUZO 2

Isicatshulwa C esingezantsi simalunga nobomi obunempumelelo.

Funda isicatshulwa C esingezantsi uze ubhale iingongoma eziphambili unike amacebo ngezinto anokuzenza umntu ukuze aphumelele.

IMIYALELO

1. Bhala isishwankathelo sibe kwimo yeengongoma ungadluli kumagama angama-70.

2. Nombola izivakalisi zakho ukusuka ku-1 ukuya ku-7.

3. Bhala inani lamagama owasebenzisileyo kwizibiyeli ekupheleni kwesishwankathelo.

4. Sebenzisa izivakalisi ezipheleleyo ukubhala iingongoma.

5. Sebenzisa AMAZWI AKHO kangangoko unako.

ISICATSHULWA C

ICANDELO C: IZAKHI NEMIGAQO YOKUSETYENZISWA KOLWIMI

UMBUZO 3: ISIBHENGEZO-NTENGISO

Funda esi sibhengezo-ntengiso uze uphendule imibuzo elandelayo.

ISICATSHULWA D

3.1Nika igama lemveliso ethengiswa kwesi sibhengezo-ntengiso.(1)

3.2Bhala isilogani sesi sibhengezo-ntengiso.(1)

3.3.Khetha impendulo echanekileyo kwezi zingezantsi:

Igama ‘zivele’ elikule ntengiso …

A.liyakhuza

B.liyayalela

C.liyachaza

D.liyalandula.(1)

3.4.Nika lubeluNYE udidi lwesinongo olufumaneka kule mveliso.(1)

3.5.Chonga igama elibhekisa kumthengi kwesi sivakalisi silandelayo.

Zifumanele eyakho ngoku!(1)

3.6.Chaza ukuba linafuthe lini ibinzana ‘… ncuthu lwencasa entubululu’ kwesi sibhengezo-ntengiso.(2)

3.7.Caphula isivakalisi esinolwimi olubaxayo kwesi sibhengezo-ntengiso.(1)

3.8Ingaba esi sibhengezo-ntengiso siyithengisa ngokuthimbayo le mveliso?

Xhasa impendulo yakho.(2)

[10]

UMBUZO 4: IKHATHUNI

Funda le khathuni uze uphendule imibuzo elandelayo.

ISICATSHULWA E

4.1Khetha impendulo echanekileyo kwezi zilandelayo.

Amachaphaza amathathu akwintetho kaMpho ekwisakhelo soku-1 asetyenziselwa ukubonisa ukuba intetho:

A.Igqityiwe

B. Ingumbuzo

C. Isaqhuba

D.Iyimpendulo (1)

4.2Nika intsingiselo yegama, ‘ngomso’ elikwisakhelo sesi-2 nakwesesi-4 ngokwale khathuni.(2)

4.3.Usebenzise buchule buni uMpho ukuthethelela ukunqena kwakhe?(1)

4.4.Ngqina uzixhase ukuba uLeo uyamphoxa uMpho kwisakhelo sesi-3.(2)

4.5.Xela ukuba uvakalelwa njani uLeo kule khathuni iyonke. Xhasa impendulo yakho.(2)

4.6.Ucinga ukuba uphumelele uLeo ukumtyhafisa uMpho? Xhasa impendulo yakho.(2)

[10]

UMBUZO 5: IPROZI

5.1.Funda esi sicatshulwa uze uphendule imibuzo ebuzwe kuso.

ISICATSHULWA F

5.1.1.Chonga isenzi esikuhlobo lokukhankanya kwesi sivakalisi silandelayo.

… ethi ukuthetha ngobuhle isebenzise amazwi anokutolikwa ..(1)

5.1.2.Khetha impendulo echanekileyo kwezi zilandelayo.

Isivakalisi ‘Into enobuhle iluvuyo lwaphakade …’ kwisicatshulwa sisetyenziselwe:

A.Ukugxeka

B. Ukuncoma

C.Ukukhuthaza

D. Ukuqhatha.    (1)

5.1.3.Nika isichasi segama elikrwelelwe umgca ngaphantsi kwisivakalisi esilandelayo.

… ukuthandeka kwayo kuya kusanda …(1)

5.1.4.Bhala isimelabizo soqobo endaweni yesibizo esibhalwe ngqindilili.

Ubuhle bento owakha wayibona abupheleli kuloo mhla wayibona ngawo …(1)

5.1.5.Bhala igama elikrwelelwe umgca ngaphantsi kwisicatshulwa ngokupheleleyo.(1)

5.1.6(a) Chonga isifanekisozwi kwisivakalisi esingezantsi (b) uze uxele ukuba sisetyenziswe njani.

… ucinga ngayo, ithi thaa kwiliso lenkumbulo …(2)

5.1.7.Nika intsingiselo eziswa ligama, ‘ngobaa‘ kwesi sivakalisi singezantsi.

ngobaa buhle bayo.(2)

5.1.8.Lungisa isiphene esikwesi sivakalisi singezantsi.

Abantu bayazithanda ezo nto bacinga ukuba intle.(1)

5.1.9.Caphula ibinzana elithetha into enye neli ‘bengaboni

ngokufanayo‘ kwisicatshulwa.(2)

5.1.10.Xela izigaba zentetho zamagama akrwelelwe umgca ngaphantsi kwisivakalisi esilandelayo.

Emntwini bukho ubuhle bembonakalo yangaphandle obanelisa iliso …(2)

5.2Funda lo mfanekiso uze uphendule imibuzo elandelayo.

ISICATSHULWA G: UMFANEKISO

5.2.1Bhala isivakalisi esilandelayo ngendlela echanekileyo, uwasebenzise amagama alandelayo njengoko enjalo.

Umntwana ifashoni ukunxiba ukonwabele.(2)

5.2.2.Bhala isivakalisi usebenzise igama ‘andinakushiyeka’ komnye

umxholo linike intsingiselo yawo.(2)

5.2.3.Lungisa igama elikwizibiyeli ukuze isivakalisi sifundeke ngokuchanekileyo.

Iindondo (-mntwana) zezi zisefashonini.(1)

5.2.4.Bhala kwakhona izivakalisi ezilandelayo zibe sisivakalisi esinye usebenzise isihlanganisi esikwizibiyeli.

Umama makayigcine ifoto yestayile somntwana. Umntwana ayibone akubamdala. (ukuze).(1)

[20]

AMANQAKU ECANDELO C :40

AMANQAKU EWONKE:80